Als ik naar onze kat Jeppe kijk, vraag ik me soms af of hij wel helemaal in het standaardplaatje past van de “kat die niet van verandering houdt”. Want eerlijk gezegd, zodra ik iets verplaats in huis, staat hij er al bij voordat ik het heb neergezet. Lees over de verassende waarheid achter dit kattengedrag.
Zoals de afgelopen periode waarin ik de nieuwe Kattenkamer inricht, stapt hij er middenin alsof hij me adviseert waar de krabpaal eigenlijk zou moeten staan. En wanneer ik dozen openmaak of kussens neergooi, duikt hij er meteen in alsof het een cadeautje speciaal voor hem is. Terwijl overal wordt gezegd dat katten absoluut geen veranderingen verdragen, lijkt hij het juist gezellig te vinden als alles even anders is. Dat zette me aan het denken. Hoe zit dat nu eigenlijk bij katten?
Routine en dwangmatigheid
Over katten wordt namelijk vaak beweerd dat ze gehecht zijn aan routine en moeite hebben met verandering. Veel katten voelen zich inderdaad prettig in een stabiele en voorspelbare omgeving. Hun reputatie als gewoontedieren is dan ook niet uit de lucht gegrepen. Toch merk je thuis, net als ik, misschien ook iets heel anders. Zodra je de woonkamer anders indeelt, meubels verplaatst of een kamer opnieuw inricht, staat jouw kat er nieuwsgierig bij. Soms lijkt hij die nieuwe situatie zelfs gezellig te vinden. Hoe kan dat?
Veilig in je omgeving
Om dat te begrijpen, moeten we kijken naar waar die behoefte aan voorspelbaarheid vandaan komt. Katten zijn van nature solitaire jagers die sterk op hun eigen territorium vertrouwen. Een vertrouwde omgeving geeft veiligheid. Ze herkennen geuren, weten waar ze zich kunnen terugtrekken en voelen precies aan of iets wel of niet vertrouwd is. Verandering kan dat gevoel van controle in eerste instantie verstoren, omdat het territorium opnieuw “in kaart” moet worden gebracht. Dat kost energie, en voor veel katten is dat spannend.
Maar ook heel nieuwsgierig
Maar dat is slechts één kant van het verhaal. Katten hebben namelijk nóg een krachtige eigenschap: nieuwsgierigheid. Die drang om te snuffelen, te onderzoeken en nieuwe prikkels te ontdekken is minstens zo sterk aanwezig als hun behoefte aan rust. Daarom zie je vaak dat katten meteen komen kijken zodra er een nieuwe doos op de grond staat, een tas wordt neergezet of een meubelstuk ineens op een andere plek staat. Wat in eerste instantie onbekend is, kan binnen een paar minuten veranderen in een fascinerende ontdekkingsreis. Zolang de kat het gevoel heeft dat hij dat onderzoek op zijn eigen voorwaarden kan doen.
Op ontdekkingstocht
Het gedrag van jouw kat (en die van mij) die vrolijk tussen de rommel doorloopt wanneer je een kamer opnieuw inricht, past precies in dat plaatje. Hij voelt zich waarschijnlijk veilig genoeg in huis om verandering niet als bedreigend maar als interessant te ervaren. Jouw aanwezigheid speelt hierin ook een grote rol. Als jij ontspannen rondloopt en bezig bent met iets nieuws, neemt je kat die sfeer mee in zijn eigen beoordeling van de situatie. Bovendien zijn sommige katten van nature wat stoerder, ondernemender of simpelweg sneller verveeld, waardoor ze verandering niet zien als iets dat hun routine verstoort, maar als een kans om te ontdekken.
Geen hele grote veranderingen
Het is wel belangrijk om onderscheid te maken tussen verschillende soorten verandering. Kleine aanpassingen in de omgeving, zoals een nieuw meubelstuk, een andere indeling of een nieuw kussentje, worden vaak positief ontvangen. Ze bieden nieuwe geuren, nieuwe routes en soms nieuwe schuil- of klimplekjes. Omdat de basisomgeving hetzelfde blijft, voelt de kat zich nog steeds thuis. Grote, ingrijpende veranderingen hebben een heel ander effect. Verhuizen, harde geluiden van verbouwingen, onbekende mensen in huis of de komst van een nieuw huisdier kunnen voor veel stress zorgen omdat ze niet alleen de omgeving veranderen, maar ook de veiligheid, routine en geurenbalans verstoren.
De omgeving herontdekken
Bij katten die nieuwsgierigheid combineren met een stevig basisgevoel van veiligheid werkt verandering juist verrijkend. Voor zulke katten kan een herschikte kamer voelen als een speeltuin die net een nieuwe attractie heeft gekregen. Ze krijgen nieuwe plekken om te verkennen, nieuwe geuren om te analyseren en soms zelfs nieuwe favoriete slaapplekjes. Het houdt hun wereld interessant en stimuleert hun brein. Door af en toe iets te veranderen, help je zo’n kat zelfs om mentaal actief te blijven.
Routine is de basis, maar verandering is plezier
De conclusie is daarom iets genuanceerder dan vaak wordt gedacht. Katten houden niet per se van verandering, maar ze houden wél van een omgeving waarin ze zich veilig genoeg voelen om nieuwe prikkels toe te laten. Routine is voor hen de basis, maar nieuwsgierigheid is de motor die het leven leuk maakt. Wanneer die twee in balans zijn, en jouw kat zich gesteund voelt door een vertrouwde aanwezigheid, die van jou, kan verandering juist een bron van plezier zijn.
Het gedrag van jouw kat laat zien hoe flexibel katten eigenlijk kunnen zijn. Misschien is hij geen uitzondering, maar eerder het bewijs dat katten niet alleen rustig en voorspelbaar zijn, maar ook kleine avonturiers die graag ontdekken, zolang ze weten dat hun thuis de veilige haven blijft waar ze altijd op terug kunnen vallen.
Dat je kat gedijt bij enige chaos, is dus een mooi compliment!
